آیا مصرف کلسترول خوراکی باعث افزایش کلسترول خون می شود؟

بررسی کلی

سطح بالای کلسترول خون یک عامل خطرناک برای ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی است. برای چندین دهه به مردم گفته شده است که کلسترول خوراکی موجود در غذاها باعث افزایش سطح کلسترول خون و ایجاد بیماری قلبی می شود. این ایده ممکن است نتیجه گیری منطقی و مبتنی بر علم 50 سال پیش باشد، اما شواهد جدیدتر از آن پشتیبانی نمی کند. در این مقاله نگاهی دقیق به تحقیقات فعلی در مورد کلسترول خوراکی و نقش آن در سطح کلسترول خون و بیماری های قلبی- عروقی دارد.

کلسترول چیست؟

کلسترول یک ماده مومی مانند و چرب است که به طور طبیعی در بدن شما وجود دارد. بسیاری از افراد فکر می کنند کلسترول مضر است، اما در حقیقت برای عملکرد بدن شما ضروری است. کلسترول در ساختار غشایی سلولهای بدن نقش دارد. بدن شما نیز برای ساختن هورمون ها و ویتامین D و همچنین انجام عملکردهای مهم دیگر نیز به آن نیاز دارد. به عبارت ساده، شما بدون آن نمی توانید زنده بمانید.

بدن شما کلسترول مورد نیاز خود را می سازد، اما مقدار نسبتاً کمی کلسترول را نیز از برخی غذاها مانند تخم مرغ، گوشت و لبنیات پر چرب جذب می کند.

کلسترول و لیپوپروتئین ها

وقتی افراد در ارتباط با کلسترول و رابطه ی آن با سلامت قلب صحبت می کنند، معمولاً در مورد خود کلسترول صحبت نمی شود. آنها به لیپوپروتئین ها اشاره می کنند، ساختارهایی که کلسترول را در جریان خون حمل می کنند. لیپوپروتئین ها از درون، از چربی (لیپید) و از بیرون از پروتئین ساخته می شوند. انواع مختلفی از لیپوپروتئین ها وجود دارد، اما دو مورد مهم برای سلامت قلب عبارتند از: لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL).

لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)

LDL 60 تا 70 % از کل لیپوپروتئین های خون را تشکیل می دهد و مسئول حمل ذرات کلسترول در بدن است. این غالباً به عنوان کلسترول “بد” شناخته می شود، زیرا به آترواسکلروز یا ایجاد پلاک در شریان ها (تصلب شرایین) مرتبط است. داشتن کلسترول زیادی که توسط لیپوپروتئین های LDL حمل می شود با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی همراه است. در حقیقت هرچه سطح بالاتر باشد، این خطر بیشتر است. انواع مختلفی از LDL وجود دارد که عمدتاً بر حسب اندازه تقسیم می شوند. آنها معمولاً به عنوان LDL کوچک، متراکم یا LDL بزرگ طبقه بندی می شوند.

مطالعات نشان می دهند افرادی که ذرات عمدتاً کوچک دارند، بیشتر از افرادی که ذرات بزرگی دارند در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند. با این وجود، اندازه ذرات LDL مهمترین عامل خطر نیست، بلکه تعداد آنهاست. به این اندازه گیری شماره ذرات LDL یا LDL-P گفته می شود. به طور کلی هرچه تعداد ذرات LDL شما بیشتر باشد احتمال ابتلا به بیماری های قلبی بیشتر است.

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)

HDL کلسترول اضافی را در بدن شما جمع می کند و آن را به کبد شما برمی گرداند، جایی که می تواند از آن استفاده و یا دفع شود. برخی از شواهد نشان می دهد که HDL در برابر ایجاد پلاک در شریان های شما محافظت می کند. این اغلب به عنوان کلسترول “خوب” شناخته می شود، زیرا داشتن کلسترولی که توسط لیپوپروتئین HDL حمل می شود با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی همراه است.

کلسترول غذایی چگونه بر کلسترول خون تأثیر می گذارد؟

میزان کلسترول خون شما و میزان کلسترول در غذای شما چیزهای کاملاً مختلفی هستند. اگرچه ممکن است منطقی به نظر برسد که خوردن کلسترول باعث افزایش کلسترول خون می شود، اما معمولاً به این ترتیب کار نمی کند. بدن با کنترل میزان تولید کلسترول، میزان کلسترول موجود در خون را تنظیم می کند. وقتی میزان دریافت کلسترول در رژیم غذایی شما کاهش می یابد، بدن شما کلسترول بیشتری تولید می کند. هنگامی که مقادیر بیشتری کلسترول می خورید، بدن شما کلسترول کمتری تولید می کند. به همین دلیل، غذاهای سرشار از کلسترول در رژیم غذایی تأثیر بسیار کمی بر سطح کلسترول خون در بیشتر افراد دارند.

این در حالی است که در برخی افراد، غذاهای دارای کلسترول بالا میزان کلسترول خون را بالا می برد. این افراد که حدود 40 % از جمعیت را تشکیل می دهند، تحت عنوان “hyper responders” یا افرادیکه خیلی سریع واکنش نشان می دهند شناخته می شوند. این موضوع گرایش ژنتیکی است. اگرچه کلسترول در رژیم غذایی به میزان متوسط باعث افزایش LDL در این افراد می شود، اما به نظر نمی رسد خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. این امر به این دلیل است که افزایش کلی ذرات LDL معمولاً نشان دهنده افزایش ذرات متراکم و کوچک نیست، بلکه ذرات بزرگ LDL افزایش می یابد. در حقیقت، افرادی که ذرات LDL عمدتا بزرگی دارند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی کمتری دارند.  

این افراد همچنین افزایش ذرات HDL را تجربه می کنند که با انتقال کلسترول اضافی به کبد برای دفع از بدن، افزایش LDL را جبران می کند. به همین ترتیب، این افراد زمانیکه دریافت کلسترول غذایی شان بالا می رود، نسبت LDL و HDL یکسان باقی می ماند و به نظر نمی رسد که خطر ابتلا به بیماری قلبی در این افراد افزایش پیدا کند. البته همیشه استثنائات در تغذیه وجود دارد و ممکن است برخی از افراد از خوردن غذاهای غنی از کلسترول بیشترین عوارض جانبی را ببینند.

کلسترول غذایی و بیماری قلبی

برخلاف تصور عامه، بیماری های قلبی فقط ناشی از کلسترول نیست. عوامل زیادی در این بیماری دخیل هستند از جمله التهاب، استرس اکسیداتیو، فشار خون بالا و استعمال دخانیات و غیره… در حالی که بیماری های قلبی غالباً توسط لیپوپروتئین هایی که حامل کلسترول هستند هدایت می شوند، به خودی خود کلسترول غذایی تأثیر زیادی در این مورد ندارد. با این حال، پخت و پز غذاهای سرشار از کلسترول با حرارت بالا، می تواند باعث تشکیل اکسیسترول ها شود. دانشمندان بیان کرده اند که سطح بالای اکسیسترول ها در خون ممکن است در ایجاد بیماری های قلبی نقش داشته باشد، اما قبل از رسیدن به نتیجه گیری قوی، شواهد و تحقیقات علمی بیشتری لازم است.

نتایج تحقیقات علمی در رابطه با کلسترول غذایی و بیماری قلبی

نتایج مطالعات با کیفیت بالا نشان داده اند که کلسترول خوراکی با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی همراه نیست. تحقیقات زیادی بطور خاص بر روی تخم مرغ انجام شده است. تخم مرغ منبع قابل توجهی از کلسترول غذایی است، اما چندین مطالعه نشان داده اند که خوردن آن با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی همراه نیست. علاوه بر این، تخم مرغ حتی ممکن است به بهبود پروفایل لیپوپروتئین شما کمک کند، که می تواند خطر را کاهش دهد.

در یک مطالعه اثرات تخم مرغ کامل و تخم مرغ بدون زرده بر میزان کلسترول مقایسه شده است. افرادیکه در روز 3 عدد تخم مرغ کامل را خورده بودند، نسبت به کسانیکه تخم مرغ بدون زرده خورده بودند افزایش در میزان HDL و کاهش در میزان LDL داشتند.

با این وجود، توجه به این نکته مهم است که خوردن تخم مرغ ممکن است خطر ابتلا به دیابت را حداقل در زمینه رژیم های غذایی معمول غربی در معرض افزایش دهد. برخی از مطالعات حاکی از افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی در مبتلایان به دیابت است که تخم مرغ می خورند.

آیا باید از مصرف غذاهای حاوی کلسترول بالا اجتناب کنید؟

سالهاست که به مردم گفته شده است که مصرف زیاد کلسترول می تواند باعث بیماری های قلبی شود. با این حال، مطالعات ذکر شده در بالا روشن کرده اند که اینگونه نیست. بسیاری از غذاهای حاوی کلسترول بالا نیز از جمله مواد مغذی موجود بر روی زمین هستند. اینها شامل گوشت گاو، تخم مرغ کامل، لبنیات پرچرب، روغن ماهی، صدف، ساردین و جگر است. بسیاری از این غذاها سرشار از چربی اشباع نیز هستند. مطالعات نشان می دهد که جایگزینی چربی اشباع شده رژیم غذایی با چربی اشباع نشده، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

راه های کاهش کلسترول خون بالا

اگر کلسترول بالایی دارید، می توانید با تغییرات ساده در شیوه زندگی، آن را کاهش دهید. برای مثال، کاهش وزن اضافی ممکن است به کاهش کلسترول بالا کمک کند. مطالعات متعدد نشان می دهند که کاهش متوسط 10-5 % وزن می تواند کلسترول خون را کاهش داده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در افراد با اضافه وزن کاهش دهد. همچنین بسیاری از غذاها می توانند به کاهش کلسترول کمک کنند. این ها شامل آواکادو، حبوبات، آجیل، غذاها و فرآورده های حاوی سویا، میوه و سبزیجات است. اضافه کردن این غذاها به رژیم غذایی شما می تواند به کاهش کلسترول و کاهش خطر بیماری های قلبی کمک کند.

فعالیت جسمانی نیز مهم است. مطالعات نشان داده اند که ورزش باعث بهبود سطح کلسترول و سلامت قلب می شود.

در پایان

سطح کلسترول خون بالا یک عامل خطر برای بیماری های قلبی است. با این حال، کلسترول در رژیم غذایی تأثیر کمی بر سطح کلسترول خون در بیشتر افراد دارد. مهمتر از همه، ارتباط معنی داری بین کلسترول غذایی که می خورید و خطر ابتلا به بیماری های قلبی وجود ندارد.

مترجم: معصومه کریم نجات

منبع:  healthline